Là địa phương có dân số đứng đầu cả nước nên nhu cầu về nhà ở xã hội (NOXH) tại TP.HCM cũng rất cao. Nhưng vì nhiều vấn đề mà kết quả phát triển phân khúc này chỉ đạt 89,5%.
Nguyên nhân do đâu?
Theo thông tin của Sở Xây dựng, trong giai đoạn 2016 – 2020, TP.HCM ghi nhận 17.900 căn hộ từ 23 dự án nhà ở xã hội. So sánh với chiến lược phát triển NOXH mà thành phố đặt ra là 20.000 căn thì hiện giờ mới hoàn thành 89,5%. Mặt khác, nếu so sánh với nhu cầu trong cùng giai đoạn là 80.000 căn thì mới đáp ứng được 22,38%.
Thực tế có nhiều nguyên nhân khiến TP.HCM không đạt kế hoạch. Cụ thể, Phó Giám đốc Sở Xây dựng, ông Huỳnh Thanh Khiết đã chỉ ra hai “nút thắt” lớn đang tồn tại.
Thứ nhất, các doanh nghiệp gặp khó khăn về tiền sử dụng đất. Chẳng hạn như trường hợp của Công ty Lê Thành. Chiếu theo quy định hiện hành thì doanh nghiệp được miễn tiền sử dụng khi thực hiện dự án NOXH nhưng thực tế lại không đơn giản như vậy.
Sở Tài nguyên Môi trường thành phố đã 3 lần gửi văn bản trình UBND cùng cấp với nội dung là dự án này thuộc diện được miễn tiền sử dụng đất. Cục Thuế cũng có văn bản tương tự nhưng UBND TP.HCM vẫn không có “hồi đáp”. Đến nay, dự án vẫn nằm trên giấy và không thể triển khai.
Ở một dự án khác của Công ty Lê Thành tại quận Bình Tân. Dù đã bàn giao căn hộ nhưng hiện giờ vẫn chưa nhận được quyết định miễn tiền sử dụng đất. Việc chậm trễ này khiến những người dân tại dự án vô cùng bức xúc vì không được cấp sổ hồng. Chủ đầu tư cũng không thể vay vốn ngân hàng với lãi suất ưu đãi 4,8%/năm. Những nỗi khổ này đã được ông Lê Hữu Nghĩa - Giám đốc Công ty Lê Thành nhiều lần kêu cứu nhưng sau bao năm vẫn không ăn thua.
Thứ hai, ông Khiết đề cập đến thủ tục “không hề đơn giản” khi chuyển mục đích sử dụng sang đất làm NOXH. Theo ông, trên địa bàn quận 9 có một khu đất rộng hơn 20,2ha. Trước đây, thành phố giao Khu công nghệ cao TP.HCM chịu trách nhiệm quản lý và dùng cho mục đích xây dựng nơi ở cho công nhân làm việc tại đây. Do nhu cầu thay đổi nên Khu công nghệ chuyển lại quyền quản lý mảnh đất cho thành phố.
Đã có nhiều đề xuất, kế hoạch sử dụng quỹ đất này làm NOXH nhưng đều rơi vào bế tắc vì cơ chế thực hiện, chuyển đổi vô cùng lòng vòng. Tìm hiểu về vấn đề này, Phó trưởng ban Quản lý khu công nghệ cao – bà Lê Bích Loan cho hay, đơn vị chỉ được giao quản lý, thẩm quyền quyết định làm gì là TP.HCM và thành phố đã ủy quyền cho Sở Xây dựng. Vậy mà Sở vẫn luẩn quẩn, chưa tìm được lối ra thích hợp cho khu đất. Khảo sát thực địa, khu đất hiện đang bỏ hoang, bị người dân khu vực xung quanh tận dụng làm sân vui chơi, đá bóng.
Theo ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, trên địa bàn thành phố còn nhiều khu đất công với diện tích rộng nhưng đang bị cho thuê với giá rẻ, bỏ không, bị chiếm dụng. Những doanh nghiệp cũng khó tiếp cận được với những khu đất này và kết quả là người dân không có nhà ở giá rẻ để mua. Nghịch lý này đã tồn tại suốt nhiều năm nay.
Ông Châu đề xuất, để có thể hoàn thành mục tiêu 24.000 căn NOXH trong giai đoạn 2021 – 2025 thành phố cần chủ động đầu tư hoặc đấu giá đất nhà xưởng, đất công để có nguồn vốn phát triển NOXH. Bên cạnh đó, các khu đất nông trường cũng có thể quy hoạch làm khu đô thị về NOXH. Nhưng cốt lõi nhất vẫn là làm sao để thu hút các doanh nghiệp tham gia.