Bộ Xây dựng vừa công bố dự thảo nghị định sửa đổi, trong đó đáng chú ý là đề xuất mức phạt tối đa lên tới 1 tỷ đồng đối với chủ đầu tư chậm làm thủ tục cấp sổ đỏ cho người mua nhà. Đây được xem là động thái mạnh tay nhằm chấn chỉnh tình trạng chây ì, kéo dài thủ tục pháp lý tại nhiều dự án, đồng thời bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân.
Theo quy định hiện hành, trong 50 ngày kể từ khi bàn giao nhà cho khách hàng hoặc khi người mua đã thanh toán đủ tiền theo hợp đồng, chủ đầu tư có trách nhiệm nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở (thường gọi là sổ đỏ hoặc sổ hồng) cho cư dân, trừ trường hợp người mua tự nguyện tự làm thủ tục.
Tuy nhiên, trên thực tế, hàng loạt dự án đã bàn giao nhiều năm nhưng người dân vẫn chưa được nhận sổ. Nhiều chủ đầu tư vin vào lý do vướng thủ tục để trì hoãn, khiến cư dân rơi vào cảnh sống trong nhà mình nhưng không có quyền sở hữu hợp pháp.
Dự thảo nghị định mới của Bộ Xây dựng vì vậy đề xuất tăng mạnh mức phạt, áp dụng theo quy mô và mức độ vi phạm của chủ đầu tư.
Cụ thể, theo dự thảo, nếu chậm nộp hồ sơ từ 50 ngày đến 6 tháng, chủ đầu tư có thể bị phạt từ vài chục đến hơn 100 triệu đồng, tùy quy mô dự án. Trong đó, phạt từ 30-50 triệu đồng đối với dự án dưới 50 căn hộ, nhà ở riêng lẻ; từ 50-80 triệu đồng đối với 50 đến dưới 200 căn; từ 80-160 triệu đồng đối với từ 200 căn trở lên.
Nếu chậm từ 6 đến 12 tháng, mức phạt sẽ tăng lên hàng trăm triệu đồng. Cụ thể, phạt từ 160-200 triệu đồng đối với dưới 50 căn; từ 200-300 triệu đồng đối với 50 đến dưới 200 căn; từ 300-500 triệu đồng với từ 200 căn trở lên.
Đặc biệt, với những trường hợp chậm trên 12 tháng, mức phạt tối đa có thể lên tới 1 tỷ đồng, áp dụng với các dự án lớn có hàng trăm căn hộ. Phạt từ 200-300 triệu đồng với dưới 50 căn; từ 300-500 triệu đồng với 50 đến dưới 200 căn và 500 triệu đồng đến 1 tỷ đồng đối với từ 200 căn trở lên.
Bên cạnh việc xử phạt hành chính, chủ đầu tư bắt buộc phải khắc phục hậu quả bằng cách hoàn thiện hồ sơ, phối hợp với cơ quan chức năng để cấp sổ cho người mua đúng quy định.
Đại diện Bộ Xây dựng cho biết, mục tiêu của chính sách này không chỉ là răn đe mà còn nhằm buộc chủ đầu tư tuân thủ pháp luật, đảm bảo quyền sở hữu tài sản hợp pháp cho người dân, giảm thiểu tranh chấp và khiếu kiện kéo dài.
Theo ghi nhận của nhiều cơ quan báo chí và chuyên gia pháp lý, nguyên nhân phổ biến khiến việc cấp sổ đỏ bị chậm thường xuất phát từ chính phía chủ đầu tư. Nhiều doanh nghiệp chưa hoàn tất nghĩa vụ tài chính với Nhà nước, chưa nộp tiền sử dụng đất, chưa hoàn công hoặc chưa nghiệm thu hệ thống phòng cháy chữa cháy.
Một số trường hợp khác, chủ đầu tư thế chấp cả dự án tại ngân hàng, dẫn đến việc không thể tách sổ từng căn hộ cho khách hàng. Ngoài ra, quá trình phối hợp giữa chủ đầu tư và cơ quan quản lý địa phương còn rườm rà, khiến hồ sơ bị kéo dài qua nhiều khâu trung gian.
Kết quả là hàng nghìn cư dân phải chờ đợi mỏi mòn, sống trong căn hộ đã trả tiền đầy đủ nhưng chưa được công nhận quyền sở hữu. Nhiều người dân rơi vào thế khó khi không thể vay vốn, chuyển nhượng hay thế chấp tài sản, gây thiệt hại tài chính đáng kể.
Với hàng chục nghìn hộ dân trên cả nước đang chờ đợi sổ đỏ, đề xuất của Bộ Xây dựng được nhiều người ủng hộ. Nhiều cư dân chia sẻ, họ không phản đối việc xử lý chậm trễ do nguyên nhân khách quan, nhưng cần minh bạch thông tin và có thời hạn rõ ràng.
Đề xuất phạt tới 1 tỷ đồng đối với chủ đầu tư chậm làm sổ đỏ là tín hiệu tích cực, thể hiện quyết tâm của cơ quan quản lý trong việc lập lại trật tự thị trường và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân.
Tuy nhiên, để chính sách phát huy tác dụng, cần song hành giữa chế tài nghiêm khắc và cơ chế thực thi hiệu quả. Bởi suy cho cùng, mục tiêu cuối cùng không phải là thu tiền phạt, mà là đảm bảo mọi người dân được sở hữu hợp pháp căn nhà mà họ đã đổ mồ hôi tích cóp cả đời để mua.