Thị trường nhà đất Việt Nam đang đối mặt với thực trạng giá nhà ở, giá đất tăng cao vượt xa khả năng chi trả của đại bộ phận người dân. Bộ Xây dựng đã chính thức trả lời cử tri và chỉ rõ hàng loạt nguyên nhân sâu xa dẫn tới tình trạng này, đồng thời đề xuất những biện pháp nhằm kiềm chế, chặn đứng đà tăng quá nóng của thị trường bất động sản.
Theo Bộ Xây dựng, nguồn gốc của sự leo thang giá bất động sản là do nhiều yếu tố pháp lý, kinh tế và thị trường đan xen. Trước hết, hệ thống pháp luật liên quan đến đất đai, đấu giá quyền sử dụng đất, quy hoạch và thủ tục hành chính vẫn còn tồn tại nhiều vướng mắc, bất cập. Việc áp dụng các quy định chưa rõ ràng, quá trình chấp thuận chủ trương và triển khai dự án ở nhiều địa phương bị kéo dài, rườm rà khiến nguồn cung dự án nhà ở mới ra thị trường bị hạn chế, tạo ra sự mất cân đối rõ rệt giữa cung và cầu. Điều này càng làm giá nhà đất bị đẩy lên cao trong khi số lượng sản phẩm phù hợp với khả năng chi trả của người dân trở nên ít ỏi.
Bộ Xây dựng cũng nhấn mạnh tới khó khăn trong công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư và xác định giá đất ở một số địa phương. Những quy trình kéo dài và chi phí phát sinh từ các thủ tục này chính là một phần nguyên nhân khiến chi phí đầu vào của các dự án tăng cao, từ đó “đẩy” giá bán sản phẩm bất động sản leo thang. Không chỉ vậy, cơ cấu sản phẩm trên thị trường hiện chủ yếu là nhà ở ở phân khúc cao cấp và trung cấp, thiếu trầm trọng nhà ở giá thấp dành cho người thu nhập trung bình và thấp, khiến thị trường kém bền vững và xa rời nhu cầu thực tế.
Một nguyên nhân khác không thể bỏ qua là tình trạng găm hàng, nâng giá, đầu cơ và nhiễu loạn thông tin thị trường từ một số nhà đầu tư, doanh nghiệp chủ đầu tư và môi giới. Những hành vi này không chỉ bóp méo giá trị thực của sản phẩm bất động sản mà còn làm tăng giới đầu cơ, khiến giá nhà đất “nóng” hơn so với giá trị thị trường thật sự. Đây cũng là yếu tố được Bộ Xây dựng thừa nhận là khiến thị trường “vượt kiểm soát”.
Bên cạnh đó, các báo cáo phân tích độc lập mà ODT tìm hiểu cũng chỉ ra rằng chi phí liên quan tới đất đai ngày càng tăng là một động lực đẩy giá bất động sản. Theo phân tích của các chuyên gia, việc cập nhật bảng giá đất theo hướng thị trường, tăng các loại phí sử dụng và thuê đất đã làm chi phí đất đai chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong tổng giá bán nhà, tạo sức ép lên mặt bằng giá chung của thị trường.
Trước thực trạng này, Bộ Xây dựng không chỉ chỉ ra nguyên nhân mà còn đề xuất nhiều giải pháp cụ thể nhằm kiềm chế, ổn định thị trường. Trong văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ, Bộ kiến nghị phối hợp với các bộ, ngành hoàn thiện đề án về mô hình Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý, nhằm minh bạch hóa các giao dịch, ngăn chặn tình trạng “thổi giá”, thao túng thị trường. Đồng thời, Bộ cũng kêu gọi thúc đẩy thực hiện chính sách phát triển nhà ở xã hội và nhà ở giá phù hợp, coi đây là giải pháp căn cơ nhằm tăng nguồn cung cho thị trường, đặc biệt là những phân khúc mà người dân thực sự có nhu cầu.
Bộ Xây dựng đề nghị ngân hàng Nhà nước rà soát các quy định tín dụng liên quan đến lĩnh vực bất động sản, nhằm hạn chế dòng vốn chảy vào đầu cơ hoặc mua nhà thứ hai, thứ ba. Đồng thời Bộ Tài chính cũng được yêu cầu tiếp tục xem xét các chính sách thuế, tài chính để điều tiết thị trường phù hợp với tình hình thực tiễn.
Ngoài ra, việc rà soát và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật về đất đai, đầu tư, xây dựng và quy hoạch đô thị được xem là nhiệm vụ trọng tâm để tháo gỡ khó khăn, giảm bớt thủ tục hành chính kéo dài, giúp dự án bất động sản được triển khai nhanh hơn, đồng thời tránh tồn đọng nguồn lực khiến giá thành sản phẩm bị đội lên.
Những biện pháp này, nếu được thực thi nghiêm túc, không chỉ giúp thị trường bất động sản bớt nóng mà còn phục vụ mục tiêu ổn định đời sống người dân, tạo điều kiện cho người thu nhập thấp tiếp cận nhà ở một cách bền vững hơn. Tuy nhiên, các chuyên gia và hiệp hội cũng lưu ý rằng cần tiếp tục tăng cường minh bạch thông tin, dữ liệu thị trường và xây dựng bộ chỉ báo nhằm theo dõi, cảnh báo sớm những biến động bất thường, nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với thị trường bất động sản.
Trong bối cảnh giá bất động sản tiếp tục là một trong những vấn đề được Chính phủ và xã hội quan tâm, cách thức thực thi những giải pháp trên sẽ quyết định mức độ “hạ nhiệt” của thị trường trong thời gian tới, đồng thời góp phần định hình một thị trường bất động sản minh bạch, hiệu quả và bền vững hơn.