Mới đây, Bộ Xây dựng (BXD) đã công bố dự thảo nghị định mới về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng, trong đó đặc biệt siết chặt những hành vi bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở xã hội (NOXH) không đúng đối tượng hoặc điều kiện. Mức xử phạt được đề xuất lên tới 120‑160 triệu đồng, thậm chí 200‑300 triệu đồng cho chủ đầu tư vi phạm nghiêm trọng.
Chính sách NOXH được xây dựng nhằm phục vụ nhóm đối tượng thu nhập thấp, người lao động, hộ gia đình khó khăn… Tuy nhiên trong thực tiễn đã xuất hiện không ít hành vi lợi dụng chính sách này để mua đầu tư, sang nhượng trái phép hoặc cho thuê lại, đã làm méo mó bản chất an cư của NOXH.
Do đó, dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính về xây dựng đã siết chặt chính sách an cư để bảo vệ quyền lợi của người dân. Cụ thể, theo dự thảo, nếu bên mua/thuê mua NOXH không sử dụng để ở cho bản thân và thành viên trong gia đình, hoặc bán lại không đúng quy định, hoặc chủ đầu tư chuyển nhượng đất NOXH cho cá nhân tự xây dựng sẽ bị xử phạt nghiêm.
Trong đó, việc bán, cho thuê, cho thuê mua NOXH không đúng đối tượng hoặc không đáp ứng điều kiện theo quy định sẽ bị phạt từ 120–160 triệu đồng. Nếu bên thuê hoặc thuê mua NOXH không sử dụng nhà ở vào mục đích ở thực tế hoặc bán lại trái quy định, mức phạt từ 80–120 triệu đồng.
Trong khi đó, chủ đầu tư chuyển nhượng quyền sử dụng đất NOXH cho cá nhân tự xây dựng nhà ở sẽ đối mặt với mức phạt từ 200–260 triệu đồng. Trường hợp chủ đầu tư không dành đủ diện tích đất để xây NOXH hoặc xây vượt quy hoạch, mức phạt sẽ lên tới 260–280 triệu đồng, kèm biện pháp khắc phục hậu quả như buộc bố trí lại quỹ đất hoặc nộp tiền tương đương.
Ngoài ra, bán, cho thuê mua, tặng cho nhà ở không đúng đối tượng, bao gồm cá nhân, tổ chức nước ngoài hoặc vượt số lượng cho phép, có thể bị phạt 280–300 triệu đồng.
Như vậy, dự thảo nghị định trình lên đã đặt mức xử phạt rất mạnh nhằm tạo rào cản răn đe, chấn chỉnh việc lạm dụng NOXH thành kênh đầu tư thay vì giúp người có nhu cầu thực sự.
Dự thảo nghị định của Bộ Xây dựng với khung phạt lên tới hàng trăm triệu đồng cho thấy quyết tâm siết chặt quản lý NOXH, bảo vệ quyền lợi người thu nhập thấp, người lao động. Đây là bước quan trọng để chính sách nhà ở cho người cần được vận hành đúng bản chất.