Trong khi giá nhà liên tục tăng cao tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM, thì khả năng chi trả nhà ở của người Việt Nam đã giảm mạnh trong vài năm qua, điều này dẫn tới việc nhóm đại diện cho 20% dân số có thu nhập cao nhất tại Việt Nam cũng khó nhua nhà.
Theo kết quả khảo sát mức sống dân cư năm 2023 của Tổng cục Thống kê (GSO) cho thấy, nhóm có thu nhập cao nhất (nhóm gồm 20% dân số có thu nhập cao nhất – nhóm 5) có thu nhập bình quân 1 người 1 tháng đạt 14,47 triệu đồng tại Hà Nội và 13,26 triệu đồng/tháng tại TP.HCM.
Thông thường, nhóm 20% dân số có thu nhập cao nhất sẽ là nhóm được kỳ vọng có khả năng sở hữu nhà ở tại các đô thị lớn mà khong cần sự hỗ trợ của Chính phủ.
Tuy nhiên, trong thời gian qua, giá nhà ở tại Hà Nội và TP.HCM không ngừng tăng cao, đã vượt quá khả năng chi trả của người Việt. Cụ thể, mỗi căn hộ thương mại tại Hà Nội và TP.HCM có giá dao động từ 40-70 triệu đồng/m2, tùy khu vực và phân khúc, tức một căn hộ với diện tích khoảng 60m2 sẽ có giá khoảng 2,5 - 3,5 tỷ đồng.
Như vậy, nếu nhóm 5 mua nhà 60m2 với giá 3,5 tỷ đồng, thì kể cả khi vay ngân hàng 70% giá trị căn nhà ban đầu với lãi suất 8%/năm thì phải trả tối đa 80 triệu đồng/m2. Đây là con số vượt quá mức thu nhập của người Việt Nam hiện nay.
Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) cho rằng, khả năng chi trả nhà ở của người Việt hiện đang giảm là do giá nhà ở tăng cao tại các đô thị lớn đã vượt xa khả năng tài chính của người Việt, và tăng nhanh gấp nhiều lần so với tốc độ tăng thu nhập của người dân.
Cụ thể, giá nhà ở sau đại dịch Covid-19 tại Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng đã tăng 30% so với giá bất động sản năm 2019. Trong khi đó, thu nhập bình quân đầu người tại cùng thời điểm chỉ tăng khoảng 4% so với năm 2019. Thu nhâp bình quân của nhóm 5 tại Hà Nội năm 2023 chỉ tăng 3% so với năm 2019. Trong khi đó, thu nhập bình quân của nhóm 5 tại TP.HCM còn ghi nhận mức tăng trưởng âm 8%.
Ngoài ra, một nguyên nhân khác là nguồn cung nhà ở bình dân ngày càng cạn kiệt trong khi thị trường chỉ tập trung vào phát triển phân khúc nhà ở trung, cao cấp. Hiện nhà ở có giá dưới 30 triệu đồng/m2 gần như không còn, nên người thu nhập cao hoàn toàn không có lựa chọn phù hợp.
Bên cạnh đó, sự mất cân đối cung cầu đang ngày càng trở nên trầm trọng, khi hành vi đầu cơ, lợi dụng thị trường nhiều biến động để mua đất chờ tăng giá đang diễn ra hàng ngày.
Một nguyên nhân khác khiến người thu nhập cao cũng khó mua nhà ở thành phố lớn là do chi phí tài chính. Mặc dù lãi suất đã giảm, nhưng người mua nhà tại Việt Nam vẫn phải chịu khoản lãi suất cho vay thả nổi sau ưu đãi là 10% trở lên.