Cúng đất đai là một trong những tập tục truyền thống của người Việt. Vậy, cúng đất đai là gì? Cần cúng vào thời điểm nào? Cần chuẩn bị gì cho mâm cúng? Những câu hỏi này sẽ được bất động sản ODT giải đáp qua bài viết sau đây.
1. Cúng đất đai là gì?
Trong văn hóa tín ngưỡng của người Việt Nam, mỗi một mảnh đất đều có một vị thần linh cai quản. Chúng ta vẫn thường gọi đó là Thổ Công hay Thổ Địa. Do đó, lễ cúng đất đai là nghi thức quan trọng để xin phép Thổ công khi làm những việc có động chạm đến đất như làm móng, xây nhà, đào giếng, xây vườn… Bên cạnh đó, các gia chủ cũng thực hiện cúng đất đai như là một việc tạ ơn trời đất đã phù hộ cho mình có được cuộc sống ấm no, hạnh phúc, gia đình vui vẻ, yên ấm.
Vậy thì chúng ta nên cúng đất vào thời điểm nào? Nếu khi cúng để tạ ơn thì thời điểm thích hợp nhất là vào cuối năm. Cụ thể là sau rằm tháng Chạp, trước ngày cúng ông Công ông Táo về trời. Nếu muốn cầu may, vạn sự như ý thì nên cúng vào lúc giao thừa
Còn nếu cúng để khởi công xây dựng thì bắt buộc phải trước khi động thổ. Trong trường hợp này, gia chủ nên nhờ sự trợ giúp của các chuyên gia phong thủy để có được ngày, giờ hoàng đạo.
2. Ý nghĩa của lễ cúng đất đai
Nhìn chung, lễ cúng đất đai sẽ thể hiện lòng tin, sự thành kính của gia chủ đối với Thổ công. Căn cứ vào đấy, thần linh sẽ mang lại sức khỏe, tài lộc cho gia chủ. Đồng thời, cô hồn, tà ma, dã quỷ lang thang sẽ bị đánh đuổi để bảo vệ cuộc sống bình yên cho các thành viên trong gia đình. Ngoài ra, cúng đất đai vào cuối năm hay đầu năm còn thể hiện nhiều ý nghĩa khác.
2.1. Lễ cúng đất đai ngày 30 Tết
Theo quan niệm của ông bà ta, Thổ Công là vị thần linh quan trọng nhất trong gia đình. Cho nên, nếu bàn thờ Thổ Công và bàn thờ Gia Tiên nằm chung thì bát nhang khi nhìn từ ngoài vào sẽ phải tuân theo thứ tự: Bát nhang Thổ công ở chính giữa, bên trái là bát nhang bà Cô Tổ và bên phải là bát nhang Gia Tiên.
Ngày 30 Tết là thời điểm đánh dấu kết thúc một năm nên mâm cúng trong thời điểm này mang ý nghĩa báo cáo, tri ân và cảm tạ chư vị Thổ Thần đã phù hộ độ chì cho gia chủ có một năm suôn sẻ. Đồng thời, cầu mong thần linh tiếp tục ban phát hạnh phúc, may mắn, bình an trong năm sắp tới.
2.2. Lễ cúng đất đai đầu năm
Cúng đất đai đầu năm cũng quan trọng và có ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Lễ cúng thể hiện lòng thành kính của gia chủ với các vị thần quản lý đất đai. Cầu xin thần Thổ Công tiếp tục cai quản, bảo vệ ngôi nhà và mảnh đất của mình khỏi tà ma, tà khí và kẻ xấu xâm nhập
Thông quá cúng đất đầu năm, con cháu trong nhà cũng sẽ dâng lên những đồ ăn, thức uống ngon nhất để cảm tạ công ơn sinh thành, nuôi dưỡng của thế hệ đi trước. Điều này thể hiện truyền thống quý báu, cần được lưu truyền cho những thế hệ sau là uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
3. Mâm cúng đất đai bao gồm những gì?
Mâm cúng là phần không thể thiếu được trong lễ cúng đất đai. Người ta tin rằng, gia chủ dâng lên mâm cao cỗ đầy sẽ thể hiện lòng thành kính và dễ được thần linh chấp nhận. Ngược lại, nếu chuẩn bị mâm cúng không tốt, quá sơ sài hay khi cúng không thành tâm thì sẽ bị thần linh sẽ trách phạt, giáng tai họa. Vậy một mâm cúng đất đai chuẩn bao gồm những gì?
Một mâm cúng đất chuẩn và đầy đủ nhất sẽ có 3 bàn, gồm bàn thượng lễ vật (để đầu tiên), bàn trung (để giữa) và bàn hạ lễ (để cuối cùng). Về cơ bản, tất cả các bàn đều phải có rượu trắng, 1 đĩa trầu cau. Ngoài ra, mỗi một loại bàn cũng cần có những lễ vật riêng, chi tiết như sau:
3.1. Lễ vật cho bàn thượng
Các lễ vật phải sắm cho bàn thượng gồm:
- 1 bộ áo Thổ thần
- 1 nải chuối đẹp
- 1 con gà luộc nguyên con
- 1 đĩa xôi lớn
- Khoảng 5, 6 chén chè .
Chú ý, gà cúng phải được lựa chọn kỹ lưỡng như chọn gà cúng cho lễ giao thừa. Đó là những con gà trống tơ đẹp, khỏe mạnh, mào lớn, mình và chân vàng đều đặn, chưa đạp mới. Nên tránh chọn những con gà chân trì, gãy cựa, gãy móng.
3.2. Lễ vật cho bàn trung
Các lễ vật phải sắm cho bàn trung gồm:
- 5 bộ áo ngũ phương
- 2 bộ áo Bà
- Thịt lợn luộc
- Trứng gà luộc
- Hoa tươi
- Ngoài ra còn có thể dâng thêm tôm, cá
3.3. Lễ vật cần cho bàn hạ
Các lễ vật phải sắm cho bàn hạ gồm:
- Áo binh đủ màu, nên chọn số lượng là lẻ như 3, 5 hay 7;
- Hạt nổ ngũ sắc
- Đĩa gạo, muối hạt, khoai, sắn, ngô
- Bát cháo trắng
- Hoa quả, trái cây
- 1 mâm cơm gồm 6 bát cơm trắng kèm đũa, 2 bát nấu, 1 đĩa xào, 1 đĩa thịt luộc, giò
3.4. Vàng mã cúng Thổ Công
Ngoài những món kể trên thì không thể thiếu vàng mã được. Vàng mã dâng lên cho các vị thần linh gồm:
- 1 bộ ngũ phương
- 5 ông ngựa với 5 màu khác nhau: đỏ, xanh, trắng, vàng, tím
- 5 bộ mũ áo, cờ kiếm
- 10 lễ tiền vàng
- 1 bộ thần linh
- 1 ông ngựa màu đỏ cũng được kèm theo đó là mũ, áo, cờ kiếm và tiền vàng
- 1 cây vàng ngũ phương
- 1 cây vàng hoa đỏ
- 1 đĩa đựng
- 50 Lễ vàng để lễ gia tiên
Nếu chuẩn bị được tất cả những món lễ vật và phân chia thành 3 bàn thì rất hoàn hảo. Nhưng gia chủ có thể tùy vào điều kiện của mình và phong tục tập quán địa phương mà sắm sao cho phù hợp. Miễn là không quá cẩu thả, sơ sài làm bất kính với thần linh.
Thông thường, lễ cúng đất đai sẽ được thực hiện ở sân vườn rộng rãi. Nếu như làm trong nhà và diện tích hạn hẹp, thì không nhất thiết phải chia 3 bàn như trên., Gia chủ có thể bày mọi thứ trên một chiếc bàn lớn, sắp xếp lễ lần lượt theo thứ tự từ trên xuống dưới cũng được.
4. Bài văn khấn cúng đất đai
Lễ cúng đất đai nhằm thể hiện lòng biết ơn của các gia chủ cũng như các thành viên trong gia đình đến tổ tiên và chư vị thánh thần. Vì thế, ngoài việc dâng lên các lễ vật tươm tất, bày trí hài hòa, hợp mắt thì văn khấn cũng đóng một vai trò vô cùng quan trọng
Trong đó, văn khấn Thổ địa là loại văn được nhiều gia đình sử dụng. Bài văn cúng thể hiện sự trang trọng, thiêng liêng. Nội dung văn khấn được chia làm 2 bài, 1 bài dùng để lễ tạ đất đai, 1 bài dùng cho cúng tạ đầu năm và cuối năm. Gia chủ không nhất thiết phải học thuộc lòng mà có thể in ra giấy rồi đọc.
Thực tế hiện nay có rất nhiều bài văn khấn đang lưu hành. Gia chủ có thể lựa chọn một bài thích hợp nhất. Bởi lẽ, việc cúng đất đai quan trọng nhất vẫn là ở sự thành tâm và tấm lòng của người khấn.
5. Những lưu ý khi thực hiện lễ cúng đất đai Thổ Công
5.1. Với lễ cúng thông thường, không theo đạo Phật
- Luôn thể hiện lòng thành kính của mình trong suốt quá trình diễn ra lễ cúng
- Trước khi cúng bái, người thực hiện cúng phải tắm rửa sạch sẽ, mặc quần áo lịch sự.
- Dù là chép lại, in ra giấy, cầm điện thoại đọc cũng đều được nhưng không được để văn khấn ở dưới đất. Đặc biệt là đối với kinh Địa Tạng. Cũng không nên cầm văn khấn khư khư ở trên tay. Thay vào đó, hãy đặt bài khấn lên một kệ nhỏ, vừa mang lại sự thoải mái, vừa thể hiện được sự trang nghiêm.
- Khi tiến hành đọc bài khấn hay đọc kinh cần tập trung tối đa, tránh những suy nghĩ lung tung, vẩn vơ. Có như vậy thì bạn và người thân mới nhận được nhiều lợi lạc.
5.2. Với lễ cúng của gia đình theo đạo Phật
Đạo phật không khuyến khích lễ lạc, tiệc tùng linh đình, sát sinh động vật hay cúng vàng mã. Vì thế, những gia đình theo đạo Phật cần chú ý điều này và cắt giảm những lễ vật không cần thiết. Tốt nhất là chỉ bày trái cây, hoa quả tươi, các món đồ chay và hương đèn trên một chiếc bàn nhỏ ở giữa nhà hoặc gần cổng ra vào. Về văn khấn, gia chủ sử dụng kinh Địa Tạng.
Ngoài những điểm trên, khi cúng tạ, gia đình theo đạo Phật còn phải chú ý:
- Ăn mặc trang nghiêm, lịch sự rồi thắp hương và ngồi theo tư thế kiết già hoặc bán kiết già. Trong lúc đọc kinh Địa Tạng sẽ có các vị Long Thần, Chư Tiên và hộ Pháp đến dự lễ. Do đó, cần giữ một thái độ thành kính để nhận được nhiều lợi lộc nhất.
- Trước tiên là cúng mười phương Phật Chư Bồ tát Thánh hiền. Sau là cúng cho hết thảy các vị Chư Tiên, Chư Thần, Thổ Địa, Long Thần, Thổ Thần. Cuối cùng là phát nguyện sám hối, bố thí, phóng sinh để thể hiện lòng từ bi, đức hiếu sinh. Từ đó, mang lại phước báu cho gia đình.
- Nếu không có thời gian thì gia chủ có thể bỏ qua phần phát nguyện, phóng sinh và sẽ không ảnh hưởng gì đến buổi lễ.
- Kinh Địa Tạng rất dài, muốn đọc hết phải mất ít nhất 3 giờ đồng hồ. Nhưng lợi lạc đem về sẽ tương đương với công sức mà gia chủ bỏ ra. Thần Thổ công sẽ làm chứng, bảo hộ và đem đến những bình an, âm phù, dương trợ đến mọi thành viên trong nhà.
- Không chỉ người thực hiện lễ cúng mà tất cả những người sống trên mảnh đất đó đều phải có tâm hướng thần, hướng Phật. Như vậy thì những điều may mắn mới đến được với họ.
Việt Nam là một nước đa dạng về dân tộc, văn hóa. Những lưu ý khi cúng đất đai đương nhiên cũng có sự khác biệt. Chẳng hạn như theo tích xưa, Thổ Công chết do bị đầu độc. Nên một số khu vực miền Nam hay người Hoa Kiều, trước khi dâng lên Thổ Công họ sẽ ăn thử một miếng ngay trước bàn thờ. Nhưng người miền Bắc lại không có thông lệ này.
Trên đây là tất tần tật về lễ cúng đất đai. Hy vọng nó sẽ giúp gia đình bạn đọc chuẩn bị được một buổi cúng đất đai ưng ý nhất. Đừng quên theo dõi và truy cập bất động sản ODT để trang bị thêm nhiều kiến thức bổ ích về đất đai, phong thủy, thiết kế, xây dựng nhé.